23.2°C
1021.7 hPa
Życie Warszawy

Tajemnice odbudowy Starego Miasta w Warszawie. Kolejna odsłona cyklu „historii nieznanych"

Publikacja: 07.08.2025 14:15

Już w najbliższą sobotę na Starym Mieście w Warszawie spacer z przewodnikiem

Już w najbliższą sobotę na Starym Mieście w Warszawie spacer z przewodnikiem

Foto: Konrad Hryciuk / Adobe Stock

W sobotę 9 sierpnia 2025 roku w godz. 13-15 odbędzie się spacer „Stare Miasto za murami” szklakiem miejsc związanych z odbudową miasta na Starym Mieście. Wydarzenie zorganizowane zostało w ramach cyklu „Budujemy Nowy Dom – historie nieznane”.

W 2025 roku przypada 80. rocznica rozpoczęcia odbudowy stolicy. Z tego względu Dom Spotkań z Historią zaprasza na spacery w cyklu „Budujemy Nowy Dom – historie nieznane”, które odbywają się w soboty lub niedziele i prowadzone są przez dwóch przewodników: Jerzego S. Majewskiego oraz Tomasza Markiewicza. Spacery obejmują najciekawsze, mniej znane miejsca stolicy związane z odbudową miasta. Dom Spotkań z Historią w ramach obchodów przygotował program nawiązujący do doświadczeń tamtych lat, obejmujący swoim zasięgiem zarówno źródła, jak i merytoryczne ustalenia dotyczące odbudowy Warszawy. Najbliższy spacer z cyklu już w sobotę.

Spacer miejski 9 sierpnia. Miejsce spotkania

Trasa pod przewodnictwem Jerzego S. Majewskiego rozpocznie się o godz. 13 przy kolumnie Zygmunta na Placu Zamkowym 1 w Warszawie.

Odbudowa Starego Miasta – wielki sukces konserwatorów

Warszawskie Stare Miasto zostało w 1944 roku zniszczone w 85 proc., co oznacza, że straty obejmowały niemal wszystkie budynki, a żaden z nich nie zachował się bez uszkodzeń. Jego odbudowa rozpoczęła się w momencie, gdy w naszym kraju panowała powojenna wielka bieda. Mimo to udało się zrekonstruować tak duży zespół miejski w pełni i było to pierwsze takie wydarzenie na świecie. Sukces ten został doceniony, a od 1980 roku Starówka znajduje się na liście Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Początki odbudowy Starego Miasta

Pierwsze prace rozpoczęły się w kwietniu 1945 roku. Generalny konserwator i szef Wydziału Architektury Zabytkowej Biura Odbudowy Stolicy, Jan Zachwatowicz, zlecił architektom oraz studentom zgłaszającym się do BOS pierwsze prace, które polegać miały na zabezpieczeniu ścian i portali, które ocalały. Zachwatowicz stworzył też wytyczne do odbudowy Starego Miasta, które miało zachować swój średniowieczny układ. Kamienice natomiast miały wyglądać jak w XVII i XVIII wieku.

Odbudowa Starego Miasta i podejście komunistycznych władz

Do odbudowy Starego Miasta konieczna była pomoc finansowa ze strony nowych władz komunistycznych, które jednak początkowo podchodziły do projektu sceptycznie nie widząc w nim korzyści dla systemu. Zachwatowiczowi udało się przekonać dygnitarzy, że odbudowa może zostać uznana za ich wielki sukces, a rekonstrukcja kamienic może być częścią przemian społecznych – współczesne osiedla będą bowiem wyglądem przypominać historyczne. Taka koncepcja została zaakceptowana przez Bolesława Bieruta, który we wrześniu 1947 roku sam przerzucił kilka łopat gruzu na Rynku Starego Miasta. Realne działania rozpoczęły się w 1949 roku, a pierwszy fragment – z Rynkiem oraz ul. Piwną – został zakończony w 1953 roku.

Drugi etap zakończył się w 1954 roku – obejmował obszar od Placu Zamkowego do ul. Konwiktorskiej. Natomiast w 1957 roku zakończono prace na Rynku Nowego Miasta. Odbudowa jednak trwała – na przykład przy murach obronnych – do lat 60 XX wieku. Ostatni etap objął odtworzenie Zamku Królewskiego. W 1974 roku oddano bryłę budowli w stanie surowym, pierwsze wnętrza przekazano do eksploatacji trzy lata później.