W nadchodzące dwa weekendy - 13-14 i 20-21 września – obchodzimy Europejskie Dni Dziedzictwa (EDD). Mają zasięg ogólnopolski i europejski. Świętuje je także Warszawa i Mazowsze.
33. edycja #EDD w Polsce odbywa się pod hasłem „W stronę architektury. Młode dziedzictwo”. Jest ono odwołaniem do europejskich początków EDD, zainicjowanych przed 40 laty, wtedy jako „Dni Otwartych Zabytków”. Hasło nawiązuje również do przypadającego w tym roku jubileuszu 50-lecia przyjęcia „Europejskiej Karty Dziedzictwa Architektonicznego” przez Komitet Ministrów Rady Europy.
Reklama
Reklama
Jednocześnie zachęca do docenienia dziedzictwa architektonicznego w jego różnych wymiarach jako nośnika kultury, historii i tożsamości, łączącego przeszłość z przyszłością. Wpisuje się to w otwartą debatę wyznaczenia górnej cezury czasowej uznania obiektów architektonicznych za zabytki, zwracając uwagę także na młodsze obiekty.
Młode dziedzictwo
W Warszawie już w piątek 12 września można dołączyć do dyskusji na temat młodego dziedzictwa - „Od Supersamu do Cepelii. Jak chronić powojenny modernizm?”, organizowanej w ramach EDD przez Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, Narodowy Instytut Dziedzictwa i Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina. (Wstęp wolny; godz. 17).
Spotkanie odbędzie się w siedzibie Uniwersytetu Muzycznego przy ul. Okólnik 2. Udział w nim zapowiedzieli: Marcin Dawidowicz, Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków; Marlena Happach, dyrektorka Narodowego Instytutu Dziedzictwa (NID); dr hab. Tomasz Strahl, rektor UMFC; Patrycja Jastrzębska, koordynatorka EDD z NID; Małgorzata Kuciewicz, architektka; Filip Springer, fotoreporter, autor książek o dziedzictwie architektonicznym Jakub Wacławek, architekt, a poprowadzi je Łukasz Gazur z Narodowego Instytutu Dziedzictwa
W programie jest także zwiedzanie gmachu UMFC w godz. 18.30 - 19.30.
Warszawa i Mazowsze pełne są miejsc, w których architektura opowiada historię – od monumentalnych gmachów, przez modernistyczne wille, po zabytkowe kompleksy przemysłowe. Europejskie Dni Dziedzictwa 2025 to okazja, by zobaczyć je z bliska i odkryć ich niezwykłe dzieje.
Na stronie Narodowego Instytutu Dziedzictwa, który jest organizatorem obchodów, znajdziemy informacje o blisko stu wydarzeniach w stolicy i województwie mazowieckim podczas EDD 2025. Zobacz: https://edd.nid.pl/. Przykładowo wybraliśmy kilka z nich.
Europejskie Dni Dziedzictwa po raz pierwszy w Sejmie RP to wyjątkowa okazja do zwiedzenia gmachu parlamentu i poznania jego architektury oraz historii polskiego parlamentaryzmu. 13 września o godz. 11 i 12; wstęp bezpłatny, obowiązuje rejestracja na stronach:
https://rejestracja.nid.pl/edd_sejm_11
https://rejestracja.nid.pl/edd_sejm_12
Reklama
Reklama
Wejście na Wieżę Zegarową Zamku Królewskiego w Warszawie, pozwalające zobaczyć mechanizm zegara na co dzień niedostępnego dla zwiedzających i wysłuchać opowieści o architekturze Zamku z czasów Wazów, o historii samej Wieży i jej powojennej odbudowie (13-14 września, Zamek Królewski w Warszawie, bilety 10 zł).
„Architektura przemysłowa Gazowni Warszawskiej” – 13 września w godz. 10 - 18 można zwiedzać z przewodnikiem ten unikatowy kompleks architektoniczny, jeden z najlepiej zachowanych obiektów przemysłowego dziedzictwa Warszawy przełomu XIX i XX wieku (darmowe wejściówki na stronie muzeum). Dla dzieci zaplanowano warsztaty „Papierowa Gazownia” w godz. 11–14,
V Królewski Festiwal Rzemiosł na przedpolu Pałacu Króla Jana III w Wilanowie. Uczestniczy w nim 150 wystawców – przedstawicieli dawnych, ginących zawodów i mistrzów wycinanki, koronczarstwa, tkactwa, szklarstwa, ceramik, stolarstwa, kowalstwa, dziewiarstwa, hafciarstwa, wikliniarstwa, serowarstwa i karmelarstwa, 13-14 września, w godz. 10-18, wstęp bezpłatny
Młode zabytki są głównym motywem Europejskich Dni Dziedzictwa 2025, ale te z tradycją są również otwarte dla zwiedzających.
Detal architektoniczny Alej Ujazdowskich - spacer po Alejach Ujazdowskich, jednej z najbardziej eleganckich ulic Warszawy i ul Wiejskiej. Ta część Traktu Królewskiego pozwala poznać style architektoniczne XIX i XX wieku, prowadząc szlakiem czynszowych kamienic i willi, projektowanych przez takich artystów jak Antonio Corazzi, Leandro Marconi czy Franciszek Maria Lanci. 13 września o godz.11; spotkanie przy Pomniku Witosa na pl. Trzech Krzyży, organizator Fundacja Hereditas, spacer poprowadzi Adrian Sobieszczański.
Reklama
Reklama
Najwyższy zabytek w Warszawie - Pałac Kultury i Nauki. Zwiedzanie z przewodnikiem, pozwalające poznać historię i tajemnice najsłynniejszej i wciąż najbardziej kontrowersyjnej budowli, która w tym roku obchodziła 70 urodziny; 21 września godz. 10,12 i 14, obowiązują zapisy: https://um.warszawa.pl/waw/zabytki/-/najwyzszy-zabytek-w-warszawie-palac-kultury-i-nauki oraz https://evenea.pl/pl/wydarzenie/EDDPKIN12
Europejskie Dni Dziedzictwa w Orońsku – spotkanie w Centrum Rzeźby Polskiej. XIX-wieczne dziedzictwo architektoniczne łączy się tu z naturą i sztuką współczesną. W programie m.in. spotkanie z artystami – uczestnikami VI Międzynarodowego Sympozjum Rzeźby, którzy opowiedzą o swoich kompozycjach prezentowanych w Parku Rzeźby ; 14 września, Orońsko, ul. Topolowa 1, godz. 12:30, bilet 3 zł
Festiwal Sploty Historii w willi Waleria w Milanówku. Imponująca willa w otoczeniu zieleni, zbudowana w 1910 należała do wybitnego rzeźbiarza Jana Szczepkowskiego (twórcy m.in. pomników Stanisława Moniuszki i Wojciecha Bogusławskiego na Placu Teatralnym w Warszawie). Willa niedawno została odrestaurowana i przekształciła w interdyscyplinarnym ośrodek edukacji kulturalnej. Mieści stałą wystawę Jana Szczepkowskiego i organizuje różnorodne wydarzenia kulturalne. W programie II edycji Festiwalu Sploty Historii m.in. wykład Jerzego Bralczyka; Anna Seniuk czytać będzie wspomnienia Marii Morozowicz Szczepkowskiej, aktorki i pisarki, żony rzeźbiarza; 19-21 września, Milanowskie Centrum Kultury, ul. Spacerowa 20
Zabytek o smaku czekolady
Konferencja prasowa EDD w Muzeum Fabryki Czekolady E. Wedel w Warszawie podpowiada, że to magiczne miejsce na warszawskiej Pradze także dostarcza niezwykłych przeżyć i smaków.
Reklama
Reklama
Muzeum nad Jeziorem Kamionkowskim przy al. Wedla 5 – na obrzeżach Parku Skaryszewskiego – działa od września ubiegłego roku w budynku, w którym nadal znajduje się kompleks produkcyjny firmy Wedel.
Przewodnik opowiada o założycielach Fabryki Czekolady E.Wedel
Foto: Monika Kuc
Wycieczka z przewodnikiem pozwala poznać historię rodu założycieli. Jej twórcą był Karol Wedel, który w połowie XIX wieku założył w Warszawie - po praktykach cukierniczych w Paryżu, Londynie i w Berlinie - cukiernię przy ul. Miodowej. Jego syn Emil Wedel przeniósł w latach 70. XIX wieku zakład do kamienicy przy ulicy Szpitalnej, gdzie do dziś znajduje się renomowany sklep firmowy. Emil był także inicjatorem wprowadzenia sygnatury na wszystkich czekoladach: E.Wedel, która i współcześnie pozostaje rozpoznawalnym znakiem marki.Jan Wedel, syn z kolei Emila, który ukończył chemię we Fryburgu, przejął prowadzenie fabryki na początku lat 20. XX wieku. I to on właśnie podjął decyzje, żeby zbudować nową Fabrykę Czekolady E.Wedel na Pradze.
Także na jego zlecenie w 1926 roku powstała jedna z najpopularniejszych grafik reklamowych Wedla w przedwojennej Polsce - z postacią chłopca dosiadającego pasiastą zebrę.
W PRL- nazwa fabryki zmienia się w 1949 roku na Zakłady Przemysłu Cukierniczego im. 22 lipca d. E.Wedel, ale popularnie wciąż o niej mówiono Wedel.
Reklama
Reklama
Po transformacji 1989 zaczął się proces prywatyzacji i fabryka kilkakrotnie zmieniała właściciela. Od września 2010 roku Wedel jest częścią japońskiej Grupy LOTTE.
Wycieczka do Muzeum Fabryki Czekolady E. Wedel wprowadza też w tajniki produkcji czekolad, ptasiego mleczka w różnych smakach (kto wie, że produkcja pianek zaczęła się w 1936 roku?), ręcznie dekorowanych torcików itd. To okazja również, żeby ich spróbować.
Wiecznie zielone drzewo kakaowca
Foto: Monika Kuc
Wędrując po muzeum możemy zobaczyć wiecznie zielone drzewo kakaowca, i prześledzić długą drogę od zbioru ziarna do wyprodukowania czekolady. Podczas obróbki jednym z najważniejszych etapów jest konszowanie czyli mieszanie w specjalnej maszynie składników czekolady: miazgi, kakao, tłuszczu, cukru i innych dodatków, by uzyskać wysoką jakość i niezrównane smaki.
Miasto z czekolady
Foto: Monika Kuc
Reklama
Reklama
Podczas zwiedzania muzeum (w weekendy EDD także obowiązują bilety) można też podpatrzeć przez szklane szyby nadal czynne linie produkcyjne (W Wedlu pracuje obecnie 1300 osób); obejrzeć niezwykłe czekoladowe miasto, odwzorowujące praski Kamionek i zachwycić wspaniałą panoramą stolicy roztaczającą się ze szczytu budynku.
