17° Winieta pogoda
23° / 15° C
Życie Warszawy

Dzielnice Warszawy: Mokotów. Lokalizacja, liczba mieszkańców, komunikacja, atrakcje

Publikacja: 24.05.2025 15:00

Dzielnica Mokotów ma wiele twarzy. Jedną z nich są miejskie parki. Do najbardziej znanych należy Kró

Dzielnica Mokotów ma wiele twarzy. Jedną z nich są miejskie parki. Do najbardziej znanych należy Królikarnia

Foto: Adobe Stock

Choć Mokotów należy do Warszawy tylko od nieco ponad 100 lat, jest jedną z dzielnic najbardziej kojarzących się ze stolicą. Jak dziś mieszka się na Mokotowie? Jaka jest specyfika tego miejsca? Jak na teraźniejszość dzielnicy wpłynęła jej przeszłość?

Mokotów to jedna z centralnych dzielnic Warszawy, położona w lewobrzeżnej części miasta. Jej wschodnią granicą jest Wisła (przez którą Mokotów sąsiaduje częściowo z Pragą Południe i Wawrem). Od północy i północnego zachodu Mokotów graniczy ze Śródmieściem i Ochotą, od zachodu – z Włochami, a od południa – z Ursynowem i Wilanowem. Miejski System Informacji (MSI) dzieli Mokotów na następujące obszary (te nazwy pojawiają się np. na tabliczkach z nazwami ulic czy numerami budynków):

  • Stary Mokotów,
  • Sielce,
  • Czerniaków,
  • Siekierki,
  • Augustówka,
  • Sadyba,
  • Stegny,
  • Wierzbno,
  • Ksawerów,
  • Służew,
  • Służewiec,
  • Wyględów.

Zwyczajowo dzielnicę dzieli się na Górny i Dolny Mokotów. Dolny Mokotów leży bliżej Wisły, poniżej skarpy wiślanej. W jego skład wchodzą: Sielce, Czerniaków, Siekierki, Augustówka, Stegny oraz Sadyba.

Górny Mokotów to część  położona powyżej skarpy wiślanej, bardziej na zachód. Obejmuje Stary Mokotów, Wierzbno, Ksawerów, Wyględów, Służew i Służewiec. Czasami „Górny Mokotów” kojarzony jest ze „Starym Mokotowem”, nie jest to jednak to samo. Stary Mokotów stanowi tylko część Górnego Mokotowa (jest to też jeden z obszarów MSI). Nazwa „Stary Mokotów” nawiązuje do historycznego rozwoju dzielnicy, nazwa „Górny Mokotów” – do położenia geograficznego względem Wisły.

Dzielnica Mokotów: Liczba ludności, gęstość zaludnienia, powierzchnia 

Mokotów to największa dzielnica Warszawy pod względem liczby zameldowanych mieszkańców. Jest ich nieco ponad 220 tys., czyli 12 proc. mieszkańców Warszawy (stan na połowę 2023 r.). Dzielnica zajmuje piąte miejsce pod względem powierzchni (3542 ha) oraz siódme pod względem gęstości zaludnienia (6355 mieszkańców na kilometr kwadratowy). Mokotów jest jedną z droższych dzielnic, jeśli chodzi o ceny zakupu i najmu nieruchomości. Na terenie Mokotowa leży także słynne zagłębie biurowe zlokalizowane w okolicach ul. Domaniewskiej („Mordor na Domaniewskiej”), które dynamicznie zmienia się poprzez zastępowanie biurowców domami mieszkalnymi.

Gdzie na Mokotowie załatwia się sprawy urzędowe?

• Urząd Dzielnicy Mokotów m.st. Warszawy mieści się przy ul. Rakowieckiej 25/27 (02-517 Warszawa, https://mokotow.um.warszawa.pl/). To główna siedziba, można tu załatwić większość spraw urzędowych leżących w gestii dzielnicy. 

• Druga siedziba urzędu zlokalizowana jest przy ul. Wiktorskiej 91A, pod tym adresem załatwia się sprawy związane z rejestracją pojazdów. 

• Wydział Działalności Gospodarczej i Zezwoleń dla Dzielnicy Mokotów mieści się przy ul. Rakowieckiej 2B (załatwia się tu np. sprawy związane z ewidencją gospodarczą oraz wydawaniem zezwoleń na sprzedaż alkoholu).  

Urząd Skarbowy Warszawa-Mokotów mieści się przy ul. Postępu 16A. 

• Ośrodek Pomocy Społecznej Dzielnicy Mokotów m.st. Warszawy (główna siedziba) zlokalizowany jest przy ul. Falęckiej 10.

Historia Mokotowa. Od kiedy Mokotów znajduje się w granicach Warszawy? 

Mokotów to jedna z najstarszych dzielnic miasta, która jednak w urzędowych granicach Warszawy znalazła się stosunkowo późno – w zdecydowanej większości dopiero w 1916 r., na mocy rozporządzenia niemieckiego gubernatora Hansa von Besselera, wydanego po zajęciu Warszawy przez wojska niemieckie (po wycofaniu się ze stolicy Rosjan, którzy przez lata nie zgadzali się na rozszerzenie granic miasta). Historycy podkreślają, że duża była w tym rola działań podejmowanych przez Piotra Drzewieckiego, pełniącego wówczas rolę pierwszego burmistrza Warszawy (prezydentem był książę Zdzisław Lubomirski).

W wyniku rozporządzenia von Besselera teren Warszawy wzrósł trzykrotnie. W granicach miasta znalazła się cała ówczesna gmina Mokotów oraz część gminy Wilanów (Czerniaków i Siekierki). W XIX w. miejscowości te rozwijały się intensywnie będąc poza granicami miasta, co skutkowało m.in. tym, że były gęściej zaludnione niż niektóre części Warszawy. Na terenie Mokotowa znajdowała się też część obiektów wojskowych wybudowanych przez Rosjan, jak część Twierdzy Warszawa (Fort Mokotów, Fort Czerniaków, wały międzyfortowe). Wokół nich nie można było wznosić zabudowań cywilnych. Obiekty militarne stanowiły też jeden z powodów, dla których władze rosyjskie nie chciały się zgodzić na rozszerzenie granic Warszawy.

Okres międzywojenny to intensywny rozwój dzielnicy. W tym czasie m.in. wzniesiono budynki dla Szkoły Głównej Handlowej (SGH) i Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego (SGGW). W 1938 r. do miasta włączono gminy Służew i Służewiec. W 1939 r. na Służewiec przeniesiono tor wyścigów konnych (znajdujący się wcześniej, podobnie jak lotnisko, na terenie dzisiejszego Pola Mokotowskiego; lotnisko przeniesiono na Okęcie w 1934 r.).

We wrześniu 1939 r. podczas oblężenia Warszawy Mokotów poniósł duże straty w ludności i infrastrukturze. W okresie okupacji niemieckiej na terenie dzielnicy miało swoją siedzibę wiele niemieckich urzędów. Ponurą sławą cieszyło się więzienie przy ul. Rakowieckiej (wzniesione jeszcze przez władze carskie). Szacuje się, że po powstaniu warszawskim, które trwało na terenie dzielnicy do 27 września, w ruinie znalazło się ok. 65 proc. zabudowy Mokotowa.

Po wojnie, w trakcie odbudowy Warszawy, gruz zniszczonych budynków wywożony był m.in. na teren Czerniakowa. Powstała wówczas góra, która dziś jest miejscem pamięci – Kopiec Powstania Warszawskiego. U jego podnóży znajduje się Park Akcji „Burza”, który po rewitalizacji zdobył nagrodę dla najlepszej europejskiej przestrzeni publicznej w 2024 roku.

Transport publiczny na terenie dzielnicy Mokotów: Autobusy, tramwaje, główne ulice

Granice Mokotowa od zachodu wyznacza ul. Żwirki i Wigury, od wschodu – linia Wisły. Główne ulice biegnące przez dzielnicę w układzie południkowym (północ-południe) to: Wołoska, al. Niepodległości, Puławska, Jana III Sobieskiego i Czerniakowska. Bezpośrednio z Mokotowa na prawobrzeżną Warszawę można przejechać mostem Siekierkowskim. Trasa Mostu Siekierkowskiego, al. Becka i Dolina Służewiecka to główny ciąg komunikacyjny dzielnicy w układzie równoleżnikowym (wschód-zachód). Ulice te stanowią jednocześnie linię graniczną między Mokotowem a Ursynowem i Wilanowem.

Z racji położenia, przez dzielnicę przebiegają liczne linie autobusowe i tramwajowe. Przez Mokotów prowadzi także I linia metra, znajduje się tu pięć stacji: Pole Mokotowskie, Racławicka, Wierzbno, Wilanowska, Służew.

W ostatnich latach jedną z kluczowych inwestycji komunikacyjnych toczących się na Mokotowie jest „Tramwaj do Wilanowa”. Całość podzielona jest na kilka odcinków, których łączna długość ma wynieść niemal 19 km. Docelowo mają połączyć Wolę, Dworzec Zachodni, Ochotę, Mokotów i Wilanów. Inwestycja podzielona jest na cztery części (cztery linie): Mokotów-Wilanów, Rakowiecka, Gagarina, Warszawa Zachodnia. Pierwsze trzy przebiegają przez Mokotów.

Z czym się kojarzy dzielnica Mokotów? Atrakcje

Mokotów cieszy się popularnością i dobrą renomą jako miejsce do zamieszkania. To przekłada się też jednak na wysokie ceny zakupu i najmu nieruchomości.

Mokotów to zarówno klimatyczne kamienice na Starym Mokotowie, PRL-owskie bloki (np. osiedla „Ksawerów”, „Batory”, „Dąbrowskiego” czy „Służew nad Dolinką”), jak i biurowce „Mordoru przy Domaniewskiej” (obecnie część z nich podlega rozbiórce, a w ich miejsce powstają budynki mieszkalne).

W dzielnicy zlokalizowane są także miejsca pamięci związane z historią Warszawy i całej Polski. Np. wspomniany już Kopiec Powstania Warszawskiego, czy więzienie przy ul. Rakowieckiej. To ostatnie w 2016 r. po zamknięciu zostało przekształcone w Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL. Ciekawym miejscem na planie Mokotowa są tereny zrewitalizowanego Fortu Mokotów przy ulicy Racławickiej 99.

Mokotów jest bogaty w tereny zielone i rekreacyjne. Wśród nich warto zwrócić szczególnie uwagę na:

  • Park Morskie Oko (na terenie którego znajduje się pałacyk Szustra; oryginalnie – z końca XVIII w., zniszczony w czasie II wojny, odbudowany po wojnie);
  • Jeziorko Czerniakowskie;
  • Park Dreszera;
  • Park Dolinka Służewska;
  • Park Rzeźby Królikarnia z pałacem;
  • Pole Mokotowskie (w granicach administracyjnych Mokotowa leży tylko niewielka część tego parku, większość zlokalizowana jest na terenie Ochoty).