22° Winieta pogoda
27° / 18° C
Życie Warszawy

Dzielnice Warszawy: Włochy. Lokalizacja, liczba mieszkańców, komunikacja, atrakcje

Publikacja: 03.06.2025 22:30

Dużą część dzielnicy Włochy zajmuje Lotnisko Chopina

Dużą część dzielnicy Włochy zajmuje Lotnisko Chopina

Foto: Fotorzepa, Radek Pasterski RP Radek Pasterski

Mieszkańcom Warszawy i nie tylko dzielnica Włochy może kojarzyć się z Okęciem. Powstanie lotniska nie było jednak jedynym impulsem rozwojowym dla tej dzielnicy. Co warto o niej wiedzieć? Na czym polega jej specyfika?

Włochy położone są w południowo-zachodniej części Warszawy. Od wschodu sąsiadują z Mokotowem i Ursynowem, od północnego wschodu z Ochotą, od północy z Wolą i Bemowem, od północnego-zachodu z Ursusem, a od południowego zachodu i południa – z powiatem pruszkowskim. 

Miejski System Informacji (MSI) dzieli Włochy na osiem obszarów:

  • Nowe Włochy
  • Stare Włochy
  • Raków
  • Salomea
  • Opacz Wielka
  • Okęcie
  • Załuski
  • Paluch.

Dzielnica Włochy: Liczba ludności, gęstość zaludnienia, powierzchnia

Według „Raportu o stanie miasta Warszawa” w 2023 r. dzielnica Włochy ma niecałe 50 tys. mieszkańców (dane meldunkowe), zajmując 16. miejsce wśród wszystkich 18 warszawskich dzielnic. Na tle innych dzielnic ma też stosunkowo niewielką gęstość zaludnienia (1741 osób na kilometr kwadratowy; 14. miejsce w Warszawie). Powierzchnia dzielnicy Włochy to 2863 ha (siódme miejsce wśród dzielnic). 

Gdzie na Włochach załatwia się sprawy urzędowe?

• Urząd Dzielnicy Włochy mieści się przy al. Krakowskiej 257 (02-133 Warszawa; https://wlochy.um.warszawa.pl/).

• Włochy podlegają pod Inspektorat ZUS Warszawa-Ochota przy ul. E. Orzeszkowej 14 (oprócz Włoch i Ochoty pod ten sam urząd podlega Ursus oraz gmina Raszyn).

• Urząd skarbowy właściwy dla dzielnicy Włochy to Urząd Skarbowy Warszawa-Bemowo (ul. Białobrzeska 53A; zasięg terytorialny urzędu obejmuje Bemowo, Ursus i Włochy).

• Ośrodek Pomocy Społecznej na Włochach mieści się przy ul. Czereśniowej 35.

Historia dzielnicy Włochy

Zanim Włochy stały się jedną z 18 dzielnic Warszawy, na ich obecnym obszarze znajdowały się prywatne majątki ziemskie, które w toku historii zmieniały właścicieli, łączyły się i ulegały podziałom itp. Jednym z tych majątków/wsi były właśnie Włochy, których nazwa wywodzi się najprawdopodobniej od przydomka właściciela wsi, Jana zwanego Włochem i znana była już w XV wieku. Inne majątki to m.in. Raków, Gorzkiewki, Zbarż, Opacz Wielka. Ślady po nich można dziś odnaleźć w nazwach obszarów wyróżnionych w systemie MSI.

Ważnym rozdziałem w historii dzielnicy Włochy jest powstanie i rozwój lotniska Okęcie. Jego nazwa wywodzi się również od nazwiska właściciela majątku znajdującego się dawniej na tym terenie. Lotnisko powstało w 20-leciu międzywojennym. Władze II RP zdecydowały się na tę inwestycję, kiedy okazało się, że z powodu rozwijającej się zabudowy na lotnisku, które już posiadała Warszawa (znajdowało się na obszarze Pola Mokotowskiego) robi się zbyt ciasno. Na potrzeby nowego portu lotniczego wykupiono z rąk prywatnych kilkaset hektarów ziemi.

Lotnisko ma bardzo ciekawą i burzliwą historię. W ramach ciekawostki warto wspomnieć, że od samego początku działało jako lotnisko cywilne i wojskowe. Przedwojenne plany zakładały jednak, że z czasem część cywilna zostanie przeniesiona na prawy brzeg Wisły, na tereny Gocławia. Przed II wojną światową rozpoczęto nawet przygotowania do tej inwestycji. Do 1939 r. zniwelowano teren i wytyczono pole wzlotów oraz wybudowano przepompownię. W PRL z budowy zrezygnowano. Od 2001 r. oficjalna nazwa Okęcia, zarejestrowana w Urzędzie Lotnictwa Cywilnego, to Lotnisko Chopina. Jednak określenie wywodzące się od nazwy miejscowości znajdującej się kiedyś na tych terenach jest nadal w użyciu.

Od kiedy Włochy znajdują się w granicach Warszawy?

Wracając do historii majątku Włochy – w XIX w. był on znany z produkcji cegieł. Do tego celu wykorzystywano złoża gliny występujące powszechnie na tym terenie. Produkcję przenoszono z miejsca na miejsce, aż do wyczerpania zapasów. Dziś śladami po fabryce są stawy znajdujące się na terenie Włoch (np. stawy przy ul. Cietrzewia i ul. Koziorożca).

Ważnym czynnikiem wpływającym na losy terenów należących do dzielnicy Włochy było wzniesienie przez Rosjan w drugiej połowie XIX w. trzech fortów wojskowych będących elementem tzw. Twierdzy Warszawa (Fort V Włochy, Fort VI Okęcie, Fort VII Zbarż). Ich powstanie znacząco spowolniło rozwój osadnictwa na tym obszarze. To samo dotyczyło wszystkich terenów położonych wokół Warszawy, na których Rosjanie w drugiej połowie XIX w. wznosili fortyfikacje wojskowe (np. terenu Mokotowa). Skutkiem ubocznym było gigantyczne przeludnienie na obszarach znajdujących się formalnie w granicach ówczesnej Warszawy.

Przełom nastąpił na początku XX wieku, kiedy po pierwsze Rosjanie zrezygnowali z inwestowania w forty, a po drugie – w toku I wojny światowej uciekli z Warszawy. W ich miejsce weszli Niemcy. W 1916 r. niemiecki gubernator Hans von Beseler wydał zarządzenie rozszerzające granice miasta – nie objęło ono jednak terenów znanych jako Włochy. Po I wojnie światowej i przez całe 20-lecie rozwijały się one samodzielnie. W 1939 r. otrzymały prawa miejskie.

Po II wojnie światowej, w 1951 r., Włochy zostały włączone do Warszawy, początkowo jako jedno z osiedli dzielnicy Ochota. Dzisiejszy status Włochy, jako jedna z 18 dzielnic Warszawy, został uregulowany w 2002 r. mocą ustawy o ustroju miasta stołecznego Warszawy.

Transport publiczny na terenie Włoch: Autobusy, tramwaje, główne ulice

Transport publiczny na terenie dzielnicy opiera się na autobusach, pociągach i tramwajach. Tory tramwajowe biegną wzdłuż al. Krakowskiej, jednej z głównych ulic Włoch. Jeżdżą tędy linie 7, 9 i 15. Tramwaje dojeżdżają do pętli P+R al. Krakowska. Z kolei linie autobusowe przejeżdżające przez Włochy to m.in. 517, 127, 187, 154, 168, 401. Na lotnisko dojeżdżają linie 148, 175, 188, 331.

Przez zachodnią część dzielnicy (między obszarem Nowe Włochy a Stare Włochy) biegnie jedna z głównych linii kolejowych przecinających Warszawę (dawna Kolej Wiedeńska). Na terenie dzielnicy znajduje się przystanek Warszawa Włochy, na którym zatrzymują się pociągi Kolei Mazowieckich (KM) oraz Szybkiej Kolei Miejskiej (SKM).

Przez Włochy przebiegają także tory Warszawskiej Kolei Dojazdowej (WKD). Mieszkańcy dzielnicy mogą korzystać z następujących stacji: Warszawa Al. Jerozolimskie WKD (stacja na granicy Ochoty i Włoch), WKD Warszawa Raków, WKD Warszawa Salomea, WKD Opacz (stacja graniczna między Warszawą a gminą Michałowice w powiecie pruszkowskim).

Kolejna linia kolejowa przecinająca Włochy biegnie również od strony Ochoty, przez Mokotów, na południe Warszawy i dalej, m.in. w kierunku Piaseczna i Góry Kalwarii. Odnoga tej linii prowadzi na lotnisko (stacja Warszawa Lotnisko Chopina). Na terenie Włoch znajduje się też stacja Warszawa Okęcie (mieści się mniej więcej na styku trzech dzielnic: Włochy, Mokotów i Ursynów).

Południowymi obrzeżami dzielnicy Włochy przechodzi fragment Południowej Obwodnicy Warszawy (odcinek trasy S2). Przez dzielnicę biegnie też jeden z warszawskich odcinków S7. Inna droga ekspresowa – S79 – łączy Lotnisko Chopina z Południową Obwodnicą Warszawy. Wśród ważnych arterii komunikacyjnych znajdujących się na Włochach można wymienić również aleję Krakowską oraz ulice: Świerszcza, Ryżową, Kleszczową, Popularną, Łopuszańską, KOR-u oraz fragment Żwirki i Wigury.

Z czym się kojarzy dzielnica Włochy? Atrakcje

Głównym skojarzeniem, jakie przychodzi na myśl w związku z Włochami, jest Okęcie. Lotnisko w połączeniu ze zlokalizowanymi również na tym obszarze licznymi magazynami, centrami logistycznymi itp. wpływa dosyć mocno na charakter dzielnicy. Jej mniej oczywista odsłona związana jest z ideą miasta-ogrodu, którą przed II wojną światową częściowo zrealizowano na terenie dzisiejszych Starych i Nowych Włoch.

Miasto-ogród to koncepcja autorstwa brytyjskiego urbanisty Ebenezera Howarda, powstała pod koniec XIX w. Zakładała budowanie miast, które będą łączyły w sobie zalety życia wiejskiego i miejskiego. Miała być odpowiedzą na przeludnione, brudne i zanieczyszczone miasta dziewiętnastowiecznej Europy, będące pokłosiem rewolucji przemysłowej. Przykładem takiego miasta była Warszawa.

Miasta-ogrody miały być miastami satelickimi dużych miast lub położonymi na ich obrzeżach osiedlami. Miały się wyróżniać niską, luźną zabudową oraz znacznym udziałem terenów zielonych (ogrodów, skwerów, parków) w ogólnej powierzchni. W okolicach Warszawy powstało kilka miast wcielających w życie tę ideę (do najbardziej znanych należy np. Podkowa Leśna).

W 20-leciu międzywojennym, po rozparcelowaniu majątku rodziny Koelichenów, Włochy również miały stać się takim miastem. Plany wdrożono w życie częściowo, przerwał je wybuch II wojny światowej. Po wojnie do tej koncepcji już nie wrócono, ale wiele jej elementów przetrwało: układ drogowy, wybrane budynki oraz parki wraz ze stawami. W koncepcję miasta-ogrodu wpisuje się też jedna z atrakcji dzielnicy – dawny pałac rodziny Koelichenów wybudowany w pierwszej połowie XIX wieku (dziś mieści się w nim biblioteka publiczna), a także park otaczający pałac (dziś Park Kombatantów).

Na terenie dzielnicy Włochy znajduje się też schronisko dla bezdomnych zwierząt „Na Paluchu” (Schronisko Na Paluchu im. Jana Lityńskiego, ul. Paluch 2).