7.5°C
1021.8 hPa
Życie Warszawy

Zapomniane widoki Warszawy. Unikalne zdjęcia sprzed wielkiej wojny. Nowa wystawa w Muzeum Narodowym

Publikacja: 12.12.2025 09:30

Pochód narodowy na Nowym Świecie (róg ul. Foksal), Warszawa, 5 listopada 1905 roku

Pochód narodowy na Nowym Świecie (róg ul. Foksal), Warszawa, 5 listopada 1905 roku

Foto: Bronisław Mieszkowski

W Gabinecie Fotografii Muzeum Narodowego można podziwiać wystawę „Warszawa – zapomniane widoki”, prezentującą archiwalne fotografie z przełomu XIX i XX wieku. Prace Karola Beyera i Maurycego Puscha odkrywają tętniące życiem miasto sprzed 1908 roku, ukazując ewolucję infrastruktury i dramatyczne momenty historii stolicy.

Ekspozycja oferuje zwiedzającym wyjątkową możliwość pospacerowania po dawnej, przedwojennej Warszawie. Prezentowane fotografie pochodzą z kluczowego dla rozwoju miasta okresu – z końca XIX i początku XX wieku. Wystawa będzie dostępna dla publiczności do 1 marca 2026 roku.

Portrety życia przedwojennej stolicy

Na zdjęciach wybitnych warszawskich mistrzów obiektywu ukazuje się miasto tętniące życiem , którego dawny klimat oddają uwiecznione kamienice przy ulicach znanych do dziś. Zobaczyć można nieistniejący już gmach giełdy, stację kolejową, urokliwe sklepiki i majestatyczne kościoły. W codziennych scenach uchwycono spacerowiczów i rowerzystów, a po ulicach przejeżdżają konne tramwaje i powozy. Dzięki tym unikatowym pracom zwiedzający mogą w pełni poczuć klimat dawnej stolicy i śledzić jej nieustanne przeobrażenia.

Krakowskie Przedmieście (tzw. wąskie) od Trębackiej w kierunku północnym. Po lewej kamienica Kestner

Krakowskie Przedmieście (tzw. wąskie) od Trębackiej w kierunku północnym. Po lewej kamienica Kestnera, Warszawa, 1861–1863

Foto: Karol Beyer

Karol Beyer. Pionier i dokumentalista Warszawy

Wśród osób, które osiągnęły spektakularny sukces w dokumentowaniu stolicy, szczególnie wyróżnia się Karol Beyer. W drugiej połowie XIX wieku Warszawa stała się ważnym tematem jego fotograficznej działalności. Praca Beyera wymagała podejmowania niecodziennych wyzwań, o czym świadczy wydarzenie z 1858 roku.

Fotograf, aby wykonać dwanaście wyjątkowych zdjęć Warszawy, wspiął się na liczącą 58 metrów wysokości kopułę ewangelicko-augsburskiego kościoła Świętej Trójcy. Z wąskich okienek latarni spoglądał na miasto przez obiektyw aparatu, wykonując unikatowy komplet zdjęć na szklanych kliszach. Ten zbiór pozostaje cennym zabytkiem fotograficznym i ważnym źródłem wiedzy o dziejach miasta.

Reklama
Reklama
Pomnik Adama Mickiewicza na Krakowskim Przedmieściu. W tle Dziekanka i dwie kamienice Fajansów, Wars

Pomnik Adama Mickiewicza na Krakowskim Przedmieściu. W tle Dziekanka i dwie kamienice Fajansów, Warszawa, ok. 1900

Foto: fotograf nieznany

Widok uwieczniony przez Beyera z kopuły miał niezwykle szeroki zasięg. W kierunku południowym sięgał „ulicy Jerozolimskiej”, wysadzanej wówczas topolami włoskimi. Na zachód sięgał przez ulicę Marszałkowską do placu Grzybowskiego oraz na Wolę z ulicą Leszno. Północny kierunek obejmował Senatorską, zabudowę Muranowa oraz Nowego i Starego Miasta. Wreszcie na wschód panorama rozciągała się przez Krakowskie Przedmieście, ulicę Tamka i Wisłę, aż po Pragę.

Historia i urbanistyka w kadrze

Inne serie reporterskich zdjęć Karola Beyera pochodzą z jego pracowni, mieszczącej się na pierwszym piętrze kamienicy u zbiegu Krakowskiego Przedmieścia i Karowej. Z tego okna fotograf podglądał i dokumentował m.in. życie codzienne na Krakowskim Przedmieściu i placu Saskim w 1861 roku. To był czas, w którym pokojowe manifestacje patriotyczne były krwawo tłumione przez carskie wojsko. Ponadto, inna jego fotografia prezentuje fragment tzw. wąskiego Krakowskiego Przedmieścia i ukazuje kluczowy moment w historii urbanistyki – wyburzanie kwartału zabytkowych kamienic w celu poszerzenia tej ulicy. W wyniku tych prac powstał rozległy pusty plac, który najpierw przekształcono w skwer, a w 1898 roku odsłonięto na nim pomnik Adama Mickiewicza.

Członkowie Warszawskiego Towarzystwa Cyklistów zgromadzeni na Nowym Świecie w dniu przyjazdu cara Mi

Członkowie Warszawskiego Towarzystwa Cyklistów zgromadzeni na Nowym Świecie w dniu przyjazdu cara Mikołaja II, Warszawa, 31.08.1897

Foto: Leonard Kowalski

Maurycy Pusch. Modernizacja warszawskiej infrastruktury

W Gabinecie Fotografii MNW prezentowana jest również seria fotografii architektury Warszawy z końca XIX wieku autorstwa Maurycego Puscha. Sportretował on wybrane warszawskie gmachy, w tym dziś już nieistniejącą siedzibę Giełdy Warszawskiej przy ulicy Królewskiej oraz zabudowę Senatorskiej u wylotu Bielańskiej. Łącznie ze zdjęciami innych mistrzów obiektywu, wystawa pozwala obserwować, jak miasto stopniowo się przeobrażało w kierunku nowoczesności.

Gmach Giełdy Warszawskiej przy ul. Królewskiej 12/14. Widok w kierunku ul. Granicznej  Warszawa, ok.

Gmach Giełdy Warszawskiej przy ul. Królewskiej 12/14. Widok w kierunku ul. Granicznej Warszawa, ok. 1890

Foto: Maurycy Pusch

Reklama
Reklama

W czasach prac Beyera, miasto dysponowało tylko jednym dworcem kolejowym – kolei warszawsko-wiedeńskiej. Dzięki wytrwałości fotografów w dokumentowaniu zmian, możemy prześledzić rozwój infrastruktury: pod koniec wieku stolica mogła pochwalić się już dwoma mostami stałymi oraz czterema liniami kolejowymi. Do powszechnie używanych tramwajów konnych (11 grudnia minęła 159. rocznica startu pierwszej linii) dołączyła także uruchomiona w 1908 roku linia tramwajów elektrycznych.

Wystawa „Warszawa - zapomniane widoki” jest hołdem dla tych, którzy z obiektywem w ręku uwiecznili niepowtarzalny klimat i dramatyczne momenty dawnej Warszawy, dając bezcenną lekcję miejskiej historii.

„Warszawa – zapomniane widoki” - wystawa fotografii w Muzeum Narodowym w Warszawie (MNW) w Gabinecie Fotografii. Potrwa do 1 marca 2026 roku.

Reklama
Reklama
Reklama