Historia Cmentarza Wolskiego jest niezwykle ciekawa i bogata, a przy tym silnie powiązana z historią Polski. Wszechobecna zieleń sprawia, że podczas wizyty w nekropolii można odpocząć od codziennego zgiełku stolicy oraz zadumać się nad przemijaniem.
Historia Cmentarza Wolskiego w Warszawie
Cmentarz został założony w 1854 roku. Na początku służył jako miejsce pochówku dla mieszkańców podwarszawskiej wsi Wola. W kolejnym latach, wraz z rosnącą liczbą ludności i rozwojem Woli, cmentarz stopniowo się powiększał. Pojawiły się nowe sektory, aleje oraz kaplice. W 1918 roku z inicjatywy Towarzystwa Przyjaciół Woli stanął tu pomnik poświęcony Polakom poległym w czasie I wojny światowej. Po uruchomieniu linii tramwajowej w 1928 roku, nekropolia stała się łatwiej dostępna dla mieszkańców stolicy. Na pochówek w tym miejscu mogli pozwolić sobie ubodzy warszawiacy, których nie było stać na miejsce na droższych Powązkach.
Cmentarz Wolski był jednym z miejsc, któych nie ominęły walki powstania warszawskiego w 1944 roku. Cmentarz był głównym punktem obrony powstańców w tej części miasta. Wskutek niemieckiego ostrza€ i bombardowania zniszczeniu uległo wtedy wiele nagrobków i kaplic. Po zakończeniu wojny przystąpiono do odbudowy cmentarza. W dużym stopniu udało się przywrócić jego pierwotny charakter.
Cmentarz Wolski w Warszawie. Układ i plan nekropolii
Nekropolia jest ważnym miejscem pamięci o Rzezi Wol, której dokonali Niemcy w pierwszych dnia Powstania Warszawskiego oraz symbolem walki o niepodległość Polski. Znajdują się tu pomniki i tablice upamiętniające tragiczne losy powstańców. W latach 1960-1991 cmentarzem zarządzało Miasto Stołeczne Warszawa. Po roku 1991 nekropolia wróciła pod zarząd Kościoła. Obecnie obejmuje obszar około 12 ha. Na jej terenie znajduje się kościół pod wezwaniem św. Grzegorza Wielkiego. Plan cmentarza jest dość nietypowy. To dwa prostokątne place, prostopadłe do siebie. Zachodnia część jest większa i położona na wznoszącym się terenie, który przypomina stok. Plan alejek ma odzwierciedlać układ szachownicy.
Zabytkowe mogiły znajdują się w zachodniej części, głównie w okolicach kościoła św. Grzegorza Wielkiego. To najstarszy fragment nekropolii, choć zabytkowe monumenty są również rozsiane po innych częściach cmentarza. Pochodzą one z przełomu XIX i XX wieku. Większość z nich to proste cokoły zwieńczone krzyżem lub rzeźbą anioła. Kaplice także należą do skromnych. Ze znajdujących się tu obiektów wyróżnia się kaplica rodziny Matuszewskich z początku XX wieku, na ścianach której wciąż widać ślady kul. Uwagę zwiedzających przykuwa też grobowiec w kształcie sarkofagu otoczony żelaznym ogrodzeniem. Spoczywa w nim m.in. Stefan Wichrzycki „Wicherek”, który był bojowcem rewolucji w Królestwie Polskim w 1905 roku. Na Cmentarzu Wolskim znajduje się także siedem mogił, w których zostali pochowani polscy żołnierze-obrońcy stolicy z 1939 roku.
