Miasto Jest Nasze zaprezentowało koncepcję na zagospodarowanie toru kolarskiego na warszawskim Grochowie. „Nowy Orzeł” proponuje zachowanie zabytkowego welodromu połączonego z parkiem miejskim, pierwszym na Pradze-Południe eko-basenem oraz wodnym placem zabaw dla rodzin.
Zrujnowany tor kolarski położony na styku Kamionka i Grochowa, otoczony ciasną zabudową i oczekiwaniami tysięcy mieszkańców, którzy od lat postulują powiększenie terenów zielonych. Wpis obiektu do rejestru zabytków i ogłoszona przez stowarzyszenie Miasto Jest Nasze (MJN) koncepcja „Nowy Orzeł” otwierają nowy rozdział dyskusji o przyszłości tego miejsca: czy przywrócić mu dawną sportową funkcję, adaptować historyczną tkankę w formie parku z elementami sportu, czy -jak proponuje MJN - połączyć ochronę dziedzictwa z współczesnymi potrzebami rekreacyjnymi mieszkańców?
Reklama
Reklama
Historia toru Orzeł
Tor kolarski „Orzeł” powstał na początku lat 70. jako jeden z ważniejszych obiektów sportowych Warszawy. Formalne otwarcie nastąpiło w 1972 roku; przez kolejne dekady tor służył zarówno jako miejsce treningów lokalnych klubów, jak i arena zawodów krajowych i międzynarodowych. W latach swojej świetności obiekt organizował mistrzostwa, przyjmował młodzieżowe reprezentacje i był częścią sportowego życia Pragi. Towarzysząca mu hala, zaprojektowana z myślą o wielofunkcyjności, oraz budynki klubowe tworzyły zwartą całość infrastruktury sportowej.
Wizualizacja rewitalizacji toru kolarskiego Orzeł
Foto: Miasto Jest Nasze
Przez lata funkcja toru malała. Transformacja ustrojowa, problemy finansowe klubów i zmiana priorytetów miejskich spowodowały, że obiekt zaczął popadać w zapomnienie. Betonowy wał zyskał roślinność, trybuny i budynki wymagały napraw, a dostępność dla mieszkańców stała się formalnie ograniczona. Dziś zachowały się jednak elementy istotne dla tożsamości miejsca: konstrukcja toru, hala o wartości architektonicznej oraz bramy i budynki towarzyszące - to właśnie te składniki zostały niedawno objęte ochroną konserwatorską.
Reklama
Reklama
Reklama
Wizualizacja rewitalizacji toru kolarskiego Orzeł
Foto: Miasto Jest Nasze
Wpis do rejestru zabytków
7 października 2025 roku Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków podjął decyzję o wpisaniu zespołu budowlanego dawnego Toru Kolarskiego „RKS Orzeł” do rejestru zabytków. Wpis objął nie tylko sam betonowy tor, lecz także halę, bramy wjazdowe, kasy biletowe i wyraźne relacje przestrzenne między elementami zespołu. Decyzja weszła w życie z rygorem natychmiastowej wykonalności, co oznacza, że wszelkie prace budowlane i przebudowy muszą być od tej pory prowadzone z uwzględnieniem wymogów konserwatorskich.
Koncepcja „Nowy Orzeł”: eko-basen w śródtorzu, park i wodny plac zabaw
21 listopada 2025 stowarzyszenie Miasto Jest zaprezentowało autorski projekt rewitalizacji terenu pod hasłem „NOWY ORZEŁ. DZIEDZICTWO — SPORT — REKREACJA”. Centralnym i najbardziej rozpoznawalnym elementem koncepcji jest propozycja eko-basenu umieszczonego w śródtorzu, czyli w wewnętrznej części okręgu toru. Ten zabieg architektoniczny ma symboliczną i funkcjonalną wartość: centrum dawnego toru stałoby się miejscem kąpielowym i rekreacyjnym, a sam tor pełniłby rolę ramy parku.
Projekt charakteryzuje się rozwiązaniami proekologicznymi - zastosowanie naturalnych systemów filtracji, stref z roślinnością wodną, minimalizację stosowania chemii i projektowanie oparte na tzw. naturze jako technologii. Podobne rozwiązania funkcjonują już w Polsce i Europie, przykładowo w Świętochłowicach czy w Pradze. Miasto Jest Nasze podkreśla, że chce zaproponować pierwszy tego rodzaju eko-basen w Warszawie, dostępny dla wszystkich mieszkańców.
Koncepcja przewiduje także wodny plac zabaw. Inspiracją dla tej części projektu były lokalne, popularne miejsca rekreacji wodnej, które przyciągają dzieci i młode rodziny, są bezpłatne i ogólnodostępne. MJN chce, by wodny plac zabaw był bezpłatną strefą rekreacji, tworząc przy tym strefy edukacyjne i miejsca obserwacji przyrodniczej.
Wokół toru przewidziano park miejski z alejami spacerowymi, łąkami kwietnymi, strefami piknikowymi i siłownią plenerową. Projekt zakłada czytelną integrację z miejską siecią tras pieszych i rowerowych oraz ułatwione dojścia z osiedli Kamionek i Grochów. W przestrzeni tej mają znaleźć się także elementy narracji historycznej — tablice informacyjne i miejsca ekspozycyjne, które przypominałyby o roli Orła w historii warszawskiego kolarstwa.
Wielofunkcyjne zaplecze sportowe i społeczne uzupełnia koncepcję. MJN proponuje elastyczne sale treningowe, siłownię, przestrzenie do prowadzenia zajęć oraz kawiarnie i lokale usługowe, które miałyby służyć jako miejsce integracji społecznej. W modelu zarządzania rozważane jest partnerstwo publiczno-społeczne, gdzie dzielnica współpracuje z organizacjami lokalnymi przy eksploatacji obiektu, jednocześnie zachowując powszechną dostępność.
Wizualizacja rewitalizacji toru kolarskiego Orzeł
Foto: Miasto Jest Nasze
Technika, konserwacja i realia prawne projektu
Realizacja eko-basenu w obrębie chronionego zabytku to wyzwanie techniczne i konserwatorskie. Systemy naturalnej filtracji wymagają przestrzeni i przemyślanej hydrologii, a sama ingerencja w śródtorze może napotkać na surowe wymagania z zakresu ochrony wartości zabytkowych. Konserwator będzie oczekiwał dokumentacji potwierdzającej, że proponowane prace nie zniszczą historycznej substancji toru oraz że ingerencje będą odwracalne tam, gdzie to możliwe.
Dodatkowo trzeba zaplanować kwestie bezpieczeństwa, zarówno w kontekście ratownictwa wodnego, jak i dostępu służb. Utrzymanie i eksploatacja ekosystemów kąpielowych są inne niż standardowych basenów chlorowanych, wymagają specjalistycznej obsługi i rutynowego monitoringu jakości wody. Wszystko to pociąga za sobą nakłady finansowe i organizacyjne, o których przedstawiciele MJN otwarcie mówią jako o wyzwaniach do rozwiązania.
Reklama
Reklama
Wizualizacja rewitalizacji toru kolarskiego Orzeł
Foto: Miasto Jest Nasze
Finanse i model etapowania
Koncepcja MJN ma silne wsparcie ideowe, ale stoi przed nią najważniejsza bariera praktyczna: finansowanie. Prace konserwatorskie, zabezpieczenie zabytkowych elementów, budowa eko-basenu i urządzenie parku z infrastrukturą to kategorie kosztowe, które wymagają precyzyjnego oszacowania. Przedstawiciele stowarzyszenia zapowiedzieli złożenie poprawek do budżetu oraz zaplanowanie etapowej realizacji projektu: w pierwszej kolejności zabezpieczenie i stworzenie parku, w kolejnych etapach budowa basenu i zaplecza.
Wizualizacja rewitalizacji toru kolarskiego Orzeł
Foto: Miasto Jest Nasze
Potencjalne źródła finansowania to środki dzielnicowe, miejskie dotacje, granty z Ministerstwa Kultury na prace przy zabytkach, fundusze unijne wspierające zieloną infrastrukturę i rewitalizację, a także partnerstwa prywatno-publiczne. Model mieszany, w którym część inwestycji uzyskuje dofinansowanie publiczne, a część jest realizowana przy wsparciu operatorów czy sponsorów, wydaje się najbardziej realistyczny. Ważne będzie także wypracowanie modelu zarządzania i zabezpieczenia środków na bieżące utrzymanie obiektu.
