Zużyty olej po smażeniu jest jednym z najbardziej problematycznych odpadów, powodującym kosztowne awarie kanalizacji. Rozwiązaniem są specjalne automaty – olejomaty. Choć podbijają podwarszawskie gminy, na stołecznych ulicach wciąż ich brakuje.
Problem utylizacji zużytego oleju spożywczego (UCO, czyli Used Cooking Oil) dotyka niemal każdego gospodarstwa domowego. Zamiast trafiać do Punktów Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (PSZOK), często ląduje w zlewie lub toalecie. Konsekwencje takiego działania są dla infrastruktury i środowiska opłakane.
Reklama
Reklama
Na szczęście, dzięki polskiej inicjatywie, na ratunek przychodzą olejomaty – innowacyjne urządzenia, które zmieniają odpad w cenny surowiec. Choć system ten z powodzeniem funkcjonuje już w wielu miastach i gminach Mazowsza, mieszkańcy stolicy wciąż czekają na podjęcie współpracy przez władze miasta.
Olejomat to samoobsługowy automat przeznaczony do zbiórki zużytego oleju spożywczego, wyglądem i rozmiarem przypominający nowoczesny paczkomat. Jest to rozwiązanie w pełni ekologiczne, zasilane energią słoneczną dzięki wbudowanym panelom fotowoltaicznym, co czyni go samowystarczalnym. Urządzenie, zaprojektowane z myślą o maksymalnej wygodzie użytkownika, jest elementem szerszego systemu, opartego na aplikacji mobilnej.
Wylewanie UCO do kanalizacji to jedna z najgorszych „eko-zbrodni” popełnianych w gospodarstwach domowych
Reklama
Reklama
Reklama
Korzystanie z olejomatu jest proste i bezpłatne. Aby rozpocząć zbiórkę, należy zarejestrować się w aplikacji, a następnie udać się do automatu i, skanując kod QR, pobrać specjalną butelkę wielokrotnego użytku, odporną na wysokie temperatury. Olej gromadzi się w niej w domu – w przeciętnym gospodarstwie proces ten trwa około półtora miesiąca.
Po napełnieniu, użytkownik wraca do olejomatu. Skaner QR urządzenia identyfikuje użytkownika i butelkę, a instrukcja głosowa prowadzi go przez proces zwrotu. Maszyna automatycznie przyjmuje pełną butelkę, a w zamian wydaje nową, pustą. Urządzenie jest w stanie pomieścić aż 160 pustych i 150 pełnych pojemników, a czujniki na bieżąco monitorują stan napełnienia, optymalizując logistykę odbioru.
W przeciętnym gospodarstwie proces zbierania zużytego oleju do dedykowanego pojemnika trwa około półtora miesiąca
Foto: mat. pras.
Dlaczego zlew i toaleta to najgorsze miejsce na stary olej?
Wylewanie UCO do kanalizacji to jedna z najgorszych „eko-zbrodni” popełnianych w gospodarstwach domowych, prowadząca do poważnych konsekwencji na wielu płaszczyznach. Przede wszystkim, tłuszcz po schłodzeniu tężeje, osadzając się na wewnętrznych ściankach rur. Powstają w ten sposób tłuszczowe złogi i zatory, które prowadzą do kosztownych awarii zarówno w prywatnych instalacjach, jak i w miejskich systemach kanalizacyjnych.
Aspekt finansowy ma tu ogromne znaczenie. Zbyt wielkie ilości tłuszczów w ściekach sprawiają, że ich oczyszczanie jest trudniejsze i droższe, a te dodatkowe koszty finalnie ponoszą wszyscy mieszkańcy w opłatach za wodę i ścieki.
Szkodliwy wpływ na środowisko jest równie dotkliwy. Niekontrolowany tłuszcz prowadzi do skażenia wód powierzchniowych i podziemnych, zanieczyszczenia gleby oraz obniżenia jakości wody pitnej. Tworząc na wodzie nieprzepuszczalną warstwę, olej uniemożliwia dostęp tlenu i światła, co skutkuje obumieraniem fauny i flory.
Drugie życie oleju. Biopaliwa i przemysł chemiczny
Wbrew powszechnej opinii, zużyty olej nie jest bezużytecznym odpadem, a cennym surowcem wtórnym. Regularny odbiór UCO z olejomatów pozwala przekierować go do recyklingu, gdzie ze względu na wysoką zawartość trójglicerydów jest on ponownie wykorzystywany.
Przetworzony olej znajduje szerokie zastosowanie:
• Energetyka: Staje się biokomponentem w procesie produkcji ekodiesla i innych ekopaliw. Może być również wykorzystywany jako paliwo w piecach olejowych.
• Przemysł chemiczny: Oczyszczony tłuszcz służy do produkcji różnorodnych tworzyw syntetycznych, kosmetyków, świec, farb oraz środków czystości.
Recykling UCO przyczynia się także do usprawnienia procesu oczyszczania wody użytkowej oraz zmniejsza zapotrzebowanie na surowce naturalne niezbędne do wytwarzania nowego oleju. Należy jednak pamiętać, by do olejomatów trafiał wyłącznie tłuszcz spożywczy (oleje po smażeniu, oleje z konserw, masło, margaryna), a pod żadnym pozorem nie oleje silnikowe, chemikalia, majonezy czy resztki jedzenia.
Olejomaty na Mazowszu. Sukces gmin i perspektywy dla Warszawy
W całej Polsce, dzięki inicjatywom samorządów, funkcjonuje już ponad 70 olejomatów, a na terenie podwarszawskich gmin system ten jest wdrażany z coraz większym sukcesem. Jest to możliwe dzięki współpracy między inicjatorami projektu a lokalnymi władzami.
Jednym z przykładów jest gmina Raszyn, której wójt, Bogumiła Stępińska-Gniadek, skomentowała to następująco: „Przystąpienie do ogólnopolskiej zbiórki to wyraz naszej troski o środowisko i odpowiedzialności za infrastrukturę kanalizacyjną. Dzięki olejomatowi dajemy mieszkańcom realne narzędzie, które pozwala w prosty sposób zadbać o przyrodę, uniknąć kosztownych awarii, a jednocześnie zaangażować się w nowoczesny recykling”. Olejomat w Raszynie stanął przy wjeździe na parking Szkoły Podstawowej od ul. Unii Europejskiej, naprzeciwko Urzędu Gminy.
Podobne powody przyświecały Gminie Józefów, która Oolejomat zainstalowała przy PSZOK. Burmistrz, Marek Banaszek, podkreślił prostotę rozwiązania: „łatwy, prosty, bezpłatny i dostępny dla każdego”.
Olejomaty w województwie mazowieckim pojawiły się dotychczas m.in. w: Grodzisku Mazowieckim, Izabelinie, Kobyłce, Józefowie, Michałowicach, Raszynie, Sochaczewie, Błoniu, Halinowie oraz w Płocku.
System motywacyjny czeka na stołecznych mieszkańców
Cały system opiera się na prostym motywatorze: za każdą oddaną butelkę użytkownik otrzymuje punkty w aplikacji mobilnej. Punkty te można następnie wymieniać na ekologiczne nagrody, np. sadzonki drzew w ramach akcji „Olej zdasz, drzewko masz!”.
Mimo pomyślnych wdrożeń w całym województwie, w Warszawie olejomatów nadal nie ma. Inicjatorzy projektu zapowiadają jednak, że trwają rozmowy i urządzenia wkrótce mają pojawić się również na stołecznych ulicach. Niezbędna jest tu jednak wola współpracy ze strony Stołecznego Ratusza i dzielnic. Wprowadzenie olejomatów byłoby milowym krokiem w gospodarce odpadami i efektywnym wsparciem dla stołecznej infrastruktury kanalizacyjnej.
