14.4°C
1009.6 hPa
Życie Warszawy

Przedwojenna kamienica trafi do rejestru zabytków. Znaleziono w niej zabytkowy sejf

Publikacja: 16.07.2025 14:00

Kamienica przy ul. Wilczej 9A w Warszawie z wpisem do rejestru zabytków MWKZ

Kamienica przy ul. Wilczej 9A w Warszawie z wpisem do rejestru zabytków MWKZ

Foto: Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków

Kamienica przy ul. Wilczej 9A w Śródmieściu trafi do rejestru zabytków Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Budynek powstał w latach 1923-1925 według projektu Gustawa Trzcińskiego, jednego z pionierów żelbetowego budownictwa w Polsce.

„Projekt Gustawa Trzcińskiego charakteryzuje się umiejętnym połączeniem elementów i motywów typowych dla klasycyzującego historyzmu (gradacja rozwiązań, pilastry, fryzy, profilowane gzymsy z motywami kimationu i astragalu, festony, róg obfitości) z uproszczeniem formy i redukcją elementów zdobniczych typową dla wczesnego modernizmu oraz nowoczesną konstrukcją (duże otwory okienne, pozbawiony przęseł przejazd)” – napisał w uzasadnieniu decyzji o wpisie Marcin Dawidowicz, Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków.

Wskazuje on, że kamienica przy Wilczej 9A wyróżnia się na tle ówczesnej zabudowy czynszowej monumentalizmem osiągniętym poprzez zastosowanie w kompozycji elewacji frontowej schematu świątyni antycznej o osiowych podziałach wyznaczonych układem pilastrów i zwieńczeniem w postaci rozległego tympanonu (attyka dachowa) oraz zastosowaniem dużych partii przeszkleń fasady (witryny lokali usługowych, wielokwaterowe okna mieszkań). Autorski charakter obiektu podkreśla inskrypcja na elewacji z podpisem architekta. O wartości projektu świadczy również konsekwentne stosowanie przyjętej stylistyki w wystroju elewacji od strony dziedzińca oraz we wnętrzu budynku.

Dawidowicz zwraca również uwagę na zastosowaną w budynku metaloplastykę – bramę wjazdową, balustrady klatek schodowych, uchwyt na flagę. Wszystkie te elementy łączy motyw esownicy. Kolejnym argumentem przemawiającym za wpisaniem Wilczej 9A do rejestru zabytków prowadzonego przez Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków jest zachowany układ funkcjonalno-przestrzenny kamienicy – z reprezentacyjnymi klatkami schodowymi, lokalami mieszkalnymi i biurowymi oraz elementami dekoracyjnymi we wnętrzu. 

Historia kamienicy przy ul. Wilczej 9A przed II wojną światową

Kamienica przy ul. Wilczej 9A znajduje się w południowej pierzei ulicy wytyczonej na terenach dawnego folwarku Kałęczyńskiego (dawana nazwa – ul. Kałęczyńska). Działka, na której znajduje się budynek, została wydzielona w połowie XIX w. W latach 1923-1925 na zlecenie nowego właściciela nieruchomości, inż. Feliksa Wiślickiego chemika i dyrektora tomaszowskiej fabryki i jego współpracownika Hilarego de Chardonneta, wynalazcy sztucznego jedwabiu, po zachodniej stronie działki wybudowana została jednopodwórzowa kamienica dochodowa (czynszowa). Autorem projektu był Gustaw Trzciński, architekt i prekursor budownictwa żelbetowego w Polsce. Prace realizowane były przez przedsiębiorstwo budowlane Paweł Holc i S-ka.

Kamienica przy Wilczej 9A wyróżnia się na tle ówczesnej zabudowy czynszowej monumentalizmem

W kamienicy mieściła się warszawska siedziba Zarządu Tomaszowskiej Fabryki Sztucznego Jedwabiu. Założona w 1912 r. firma była pierwszym zakładem produkującym sztuczne włókna na terenie całego ówczesnego Imperium Rosyjskiego. W dwudziestoleciu międzywojennym w budynku znajdowały się m.in. siedziba spółki Towarzystwo Elektryczne „Kandem”, Biuro Agenturowe Maksymilian Engel, Salon Wystawowy „Auto-Koncern” – Przedstawicielstwo na Polskę firmy Chrysler, oraz lokale mieszkalne dedykowane przede wszystkim zamożniejszym warstwom społecznym. W budynku odbywały się ponadto koncerty dobroczynne Towarzystwa „Radio”.

Losy Wilczej 9A po wojnie

Zabudowania przy ul. Wilczej 9A przetrwały działania wojenne bez większych uszkodzeń, z wyjątkiem części dachu budynku frontowego. W latach 50. XX w. wykonano naprawę pokrycia dachowego w budynku frontowym i trzech oficynach, zmieniono także częściowo układ funkcjonalno-przestrzenny. W tym czasie lokale w budynku zajmowane były m.in. przez Prezydium Rady Narodowej, siedziba Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (od 1945 r.), Okręgowy Sąd Ubezpieczeń Społecznych (od 1948 r. ) oraz Związek Emerytów ZUS.

W 2005 r. na zlecenie Zarządu Domów Komunalnych Warszawa-Śródmieście wykonano remont elewacji frontowej i podwórzowych, prześwitu bramnego oraz remont nawierzchni podwórza. W ramach prac odtworzono częściowo detal architektoniczny, a także wymieniono stolarkę okienną i drzwi do klatek schodowych na wzór oryginalnych. 

Wilcza 9A w gminnym rejestrze zabytków 

Kamienica przy Wilczej 9A od 2012 r. jest ujęta w gminnej ewidencji zabytków m.st. Warszawy. Podczas remontu w 2021 r. w jednym z mieszkań znaleziono zabytkowy sejf – szafę pancerną o wysokości 180 centymetrów (niestety pustą). Najprawdopodobniej była to pozostałość po Tomaszowskiej Fabryce Sztucznego Jedwabiu. Sejf został wyprodukowany w Fabryce Kas Pancernych Robert Bohte z Warszawy założonej w 1840 r. Przed II wojną światową adresem firmy był Nowy Świat 34.

W jednym z mieszkań znaleziono zabytkowy sejf – szafę pancerną o wysokości 180 centymetrów

W jednym z mieszkań znaleziono zabytkowy sejf – szafę pancerną o wysokości 180 centymetrów

Foto: mat. pras.