Archiwa Państwowe wzbogaciły się o nieznane dotąd dokumenty króla Jana III Sobieskiego i jego rodziny oraz akta Tadeusza Kościuszki z czasów insurekcji. W piątek 7 listopada nastąpiło uroczyste włączenie tego cennego „Zbioru dokumentów Sobieskich i Kościuszków” do narodowego zasobu archiwalnego w Archiwum Głównym Akt Dawnych (AGAD) w Warszawie.
Materiały, które przez lata pozostawały w prywatnych kolekcjach, po raz pierwszy zaprezentowano publicznie.
Reklama
Reklama
Powrót utraconej części narodowej pamięci
Moment uzyskania dokumentów jest określany jako wydarzenie o ogromnym znaczeniu dla polskiej kultury i całego społeczeństwa. Jak podkreślił Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych, dr Paweł Pietrzyk, każdy taki zbiór jest jak powrót utraconej części narodowej pamięci.
Podpis Zygmunta Batorego, księcia Siedmiogrodu, bratanka króla Stefana Batorego
Foto: Archiwum Państwowe
Nowo uzyskany „Zbiór dokumentów Sobieskich i Kościuszków” to materiały o wyjątkowej wartości historycznej i naukowej, które w większości nigdy nie były wykorzystywane w badaniach historycznych. Ich analiza pozwoli pogłębić wiedzę o epoce oraz zweryfikować niektóre fakty historyczne. Po zakończeniu prac konserwatorskich i opracowaniu naukowym, kopie cyfrowe wszystkich dokumentów zostaną udostępnione w domenie publicznej.
Dokumenty Sobieskich: Akta i korespondencja
Dokumenty rodziny Sobieskich to zbiór niezwykle cenny i zróżnicowany. Składają się na niego między innymi:
Reklama
Reklama
Reklama
akty prawne członków rodziny
kwity
korespondencja rodzinna i polityczna
Akt podziału majątku pomiędzy synów Jana III Sobieskiego z 1698 r. z podpisem królowej Marii Kazimiery
Foto: Archiwum Państwowe
Akta te pierwotnie były przechowywane w Archiwum Radziwiłłów, o czym świadczą osiemnastowieczne sygnatury, lecz pod koniec XIX wieku trafiły w ręce nieznanego kolekcjonera.
Akta Tadeusza Kościuszki i powstańców
Druga grupa dokumentów obejmuje oryginalne akta związane z rodziną Tadeusza Kościuszki z lat 1543-1743, również pochodzące ze zbiorów radziwiłłowskich, oraz akta dotyczące działalności wojskowej naczelnika powstania. Obejmują one różnorodne dokumenty powstałe między innymi w okresie wojny z Rosją w obronie Konstytucji 3 maja oraz samego powstania kościuszkowskiego. Szczególne znaczenie mają dokumenty wojskowe z czasów Powstania, w tym raporty składane Kościuszce przez księcia Józefa Poniatowskiego. Wśród wystawców zidentyfikować można m.in. generałów Jana Henryka Dąbrowskiego, Józefa Jasińskiego, Karola Kniaziewicza i Józefa Zajączka.
Reklama
Reklama
Materiały te zostaną poddane szczegółowej analizie, ponieważ stanowią jedną z najważniejszych spuścizn archiwalnych po Tadeuszu Kościuszce.
Fragment dokumentu zawierającego wywód przodków Teresy Kunegundy Sobieskiej
Foto: Archiwum Państwowe
Dokumenty zaprezentowane publicznie
Podczas konferencji prasowej w Archiwum Głównym Akt Dawnych zaprezentowano następujące dokumenty:
akt podziału majątku pomiędzy synów Jana III Sobieskiego z 1698 r. z podpisem królowej Marii Kazimiery
raport generała Jana Henryka Dąbrowskiego złożony 26 maja 1809 r.
Reklama
Reklama
Raport generała Jana Henryka Dąbrowskiego złożony 26 maja 1809 r.
Foto: Archiwum Państwowe
Ponadto pokazano te, które są już na stałe w zasobie AGAD:
tłok pieczętny króla Jana III Sobieskiego oraz jego akt elekcyjny
miedzioryt autorstwa Romeyna de Hooghe przedstawiający bitwę pod Chocimiem z 11 XI 1673 r.
Dyrektor Archiwum Głównego Akt Dawnych, Robert Kostro, określił wejście w posiadanie tych bezcennych dokumentów jako wspaniałe uzupełnienie zasobu, w znacznej części zniszczonego przez Niemców podczas II wojny światowej.
Reklama
Reklama
Nadanie dożywotnich praw na starostwo opinogórskie przez króla Jana III Sobieskiego dla starosty Jana Dobrogosta i jego żony
Foto: Archiwum Państwowe
Plany Archiwum Głównego Akt Dawnych na 2026 rok
Konferencja była również okazją do przedstawienia planów AGAD na 2026 rok. Obejmują one:
Termomodernizację i remont zabytkowego gmachu Pałacu Raczyńskich. Prace mają objąć m.in. osuszenie piwnic, wymianę instalacji, remont elewacji i Sali Balowej.
Digitalizację zasobu.
Działalność naukową i popularyzatorską.
Reklama
Reklama
W przyszłym roku AGAD planuje także wystawę poświęconą Statutowi Łaskiego, w 520. rocznicę jego publikacji. Statut, wpisany na listę Pamięć Świata UNESCO, zostanie zaprezentowany szerszej publiczności wraz z innymi dokumentami z epoki Aleksandra Jagiellończyka.
